Μουσείο Ιατρικής Κρήτης
Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Θεματικοί άξονες
Τόποι της ίασης
Το ανθρώπινο σώμα, οι αισθήσεις και ο εγκέφαλος
Ιατρικά εργαλεία - τεχνολογία
Από τα βότανα στα φάρμακα
Ιατρική & γράμματα / τέχνες
Ανακοινώσεις & κείμενα
2024-05-23 Δωρεά προς το Μουσείο Ιατρικής Κρήτης
2024-05-22 Ημερίδες στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την ανάδειξη του Ασκληπιείου της αρχαίας Λεβήνας
2024-04-01 Εκπαιδευτικές Δράσεις στο Ασκληπιείο της Λεβήνας: Απρίλιος 2024
2024-03-29 Webinar: η Ιατρική στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης
2023-10-28 Webinar: Ιατρική και Λογοτεχνία
περισσότερα

Θεματικοί άξονες / Ιατρικά εργαλεία - τεχνολογία


Ιατρικά - Χειρουργικά Εργαλεία

«Τα δ’ όργανα πάντα ευήρη προς την χρείαν υπάρχειν δει τω μεγέθει και βάρει και λεπτότητι» (Περί Ιητρού, 2)

Τα εργαλεία πρέπει να είναι όλα εύκολα στη χρήση τους και από την άποψη του βάρους και από την άποψη της λεπτής κατασκευής τους» (Ιπποκράτους, «Περί ιητρού»)

Η αρχή αυτή όπως συνοψίζεται στην Ιπποκρατική Συλλογή συνεχίζει να διέπει την κατασκευή των ιατρικών και χειρουργικών εργαλείων μέχρι σήμερα. Αψευδής μάρτυρας αυτού είναι η απλή αντιπαραβολή της μορφολογίας και της σχετιζόμενης με αυτή εργονομίας των αρχαίων με τα σύγχρονα ιατρικά εργαλεία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα στο χρονολόγιο της ιατρικής τεχνολογίας αποτελούν νυστέρια ή σμίλες, μήλες (για διαγνωστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς), κρανιοτρύπανα, μεταλλικοί σωλήνες που χρησίμευαν ως καθετήρες κύστεως, λαβίδες και καυτήρια που σχεδιάζει ο ανθρώπινος νους και κατασκευάζουν τα ανθρώπινα χέρια από τη μινωική ως τη ρωμαϊκή εποχή. Στη συνέχεια και ιδίως κατά την περίοδο των πρωτοχριστιανικών χρόνων (4ος – 7ος αιώνας) προστίθενται οι φλεβοτόμοι (διάφορες χρήσεις, κυρίως όμως για λεπτές επεμβάσεις), το σπάθιον (αφαίρεση όγκων μήτρας), το τυφλάγκιστρον (άγκιστρο τοιχώματος), το λιθοτόμον (αφαίρεση λίθων από τους νεφρούς), το παρακεντήριον (εγχειρήσεις καταρράκτη), το πολυπικόν (πολυπεκτομές ρινός). Η εξέλιξη των εργαλείων στους αιώνες που ακολουθούν είναι εξαιρετικά βραδεία, εξαιτίας της οικοδόμησης μιας θρησκευτικής ιατρικής στο πλαίσιο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, με εξαίρεση ίσως την εισαγωγή ιατρικών εργαλείων της ιδιαίτερα σημαντικής Αραβικής Ιατρικής κατά τον 9ο και 10ο αιώνα.

Τα ιατρικά εργαλεία της αρχαιότητας είναι κατασκευασμένα από χαλκό, σίδηρο ή κράματα μετάλλων, ενώ η διακόσμησή τους σχετίζεται τόσο με λειτουργικούς όσο και αισθητικούς σκοπούς. Η φθορά του χρόνου είναι αναπόφευκτη για τα τεχνουργήματα αυτά, ο ίδιος όμως χρόνος τα μετασχηματίζει από αντικείμενα κοινής –έστω και περιορισμένης- χρήσης σε μνημεία του ανθρώπινου πολιτισμού. Αυτή η αξία τους περιγράφεται γλαφυρά από τον Ουμπέρτο Έκο στον πρόλογο μιας επετειακής έκδοσης για τα 800 χρόνια από την ίδρυση της Ιατρικής Σχολής της Μπολόνια (πρώτη Ιατρική Σχολή στον κόσμο) ως εξής: Η μορφή ενός χειρουργικού εργαλείου μας βοηθά να κατανοήσουμε έναν πολιτισμό και μια εποχή όσο η έκβαση μιας μάχης, η ιστορία του παπισμού ή η υπογραφή ενός αυτοκράτορα. Αυτό συνιστά ένα άλλο λόγο για να κατατάξουμε με τον πιο εμφατικό τρόπο την ιστορία της ιατρικής εντός του πλαισίου της ιστορίας του πολιτισμού.

Ιατρική Τεχνολογία

Ο όρος ιατρική τεχνολογία υποδηλώνει τη χρήση τεχνολογικών προϊόντων με σκοπό τη διάγνωση, την παρακολούθηση και τη θεραπευτική αντιμετώπιση κάθε νόσου ή διαταραχής του ανθρώπινου οργανισμού. Τα πρώτα βήματά της παρατηρούνται μετά τη βιομηχανική επανάσταση προς το τέλος του 19ου αιώνα, ενώ κατά τη διάρκεια του 20 αιώνα παρατηρήθηκε εκπληκτική πρόοδος. Παραλλήλως, η ραγδαία ανάπτυξη της επιστήμης και τεχνολογίας των υπολογιστών έδωσε τεράστια ώθηση στην ανάπτυξη της ιατρικής τεχνολογίας που τα τελευταία χρόνια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εκρηκτική. Η Υπολογιστική Βιοϊατρική χρησιμοποιώντας τις εφαρμογές της Επιστήμης των Δεδομένων (Big Data), η Επιστήμη των Υλικών και η Νανοτεχνολογία ανοίγουν πρωτοφανείς ορίζοντες για τη σύγχρονη Ιατρική Επιστήμη.

Η ταχύτητα της εξέλιξης της τεχνολογίας στην Ιατρική είναι ιλιγγιώδης με αποτέλεσμα πολύ γρήγορα τεχνολογίες αιχμής να αντικαθίστανται από νεώτερης γενιάς τεχνολογίες βασισμένες σε καινοτόμες ιδέες που κατά βάση προέρχονται από τη διεπιστημονική προσέγγιση των νοσημάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της COVID-19 όπου τόσο σε διαγνωστικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο πρόληψης – αντιμετώπισης (επιδημιολογική επιτήρηση, εμβόλια, μονοκλωνικά αντισώματα) η συμβολή της καινοτομίας στην προαγωγή της σχετικής ιατρικής τεχνολογίας ήταν καθοριστική.

Το Μουσείο Ιατρικής δεν παρακολουθεί και καταγράφει απλώς την εξέλιξη της ιατρικής τεχνολογίας, αλλά συμβάλλει στην ανάπτυξη του προβληματισμού και την αναζήτηση απαντήσεων σε μια σειρά ηθικών ζητημάτων και ιδιαίτερα βιοηθικών διλημμάτων που προκύπτουν παράλληλα με την ανάπτυξη της ιατρικής τεχνολογίας.

Κείμενα / άρθρα:
Σχετικά με το Μουσείο
Άνθρωποι
Υποστηρίζω το Μουσείο
Προστασία δεδομένων

Χάρτης ΠΚ
Τηλεφωνικός κατάλογος ΠΚ
Είσοδος
Πληροφορίες
2810 39 4810
museummed@med.uoc.gr
10:00 - 14:00 καθημερινές
Ιατρική Σχολή
Πανεπιστήμιο Κρήτης
ΤΘ 2208 ΤΚ 71003
Βούτες, Ηράκλειο Κρήτης